Podwójne transakcje, w których zarówno jedna strona jak i druga jest jednocześnie kupującym i sprzedającym, to nic nowego w świecie współczesnego biznesu. Jednym ze sposobów ułatwiającym korzystanie z takich rozwiązań jest kompensata długów, przez co kontrahenci mogą łatwo i szybko regulować wzajemne zobowiązania.
Czym jest kompensata długów?
Art. 498 § 1 i 2 Kodeksu Cywilnego tłumaczy czym jest kompensata.
Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.
Warto nadmienić, że kompensata nie jest sposobem płatności ani barterem. To rozliczenie bezgotówkowe i nie można umieścić go na fakturze. Kontrahenci mają prawo do takiego rozliczenia, jeśli mają wzajemne zobowiązania do spłaty, a każdy z nich jest zarówno wierzycielem jak i dłużnikiem. Najprościej rzecz ujmując, jest to wzajemne umorzenie należności. Warto pamiętać, że kompensata nie obejmuje wierzytelności:
- przeterminowanych (jeżeli potrącenie nie było możliwe przed ich przeterminowaniem)
- zajętych (jeżeli dłużnik stał się wierzycielem swojego wierzyciela już po zajęciu)
- nieulegających zajęciu
- wynikających z czynów niedozwolonych
- których potrącenie jest wyłączone na podstawie przepisów szczególnych
- o dostarczenie środków utrzymania
Jak działa kompensata długów?
Kontrahenci mają dwa wyjścia. Po pierwsze, mogą skorzystać z umownej kompensacji zobowiązań. Oznacza to, że decydują się na kompensację opierając ją o umowę zawartą między sobą. Drugie wyjście to potrącenie ustawowe i w takich przypadkach przedsiębiorcy zmuszeni są oprzeć się na postanowieniach Kodeksu Cywilnego. Potrącenia ustawowego udziela się poprzez wydanie oświadczenia drugiej stronie.
Warto nadmienić, że w przepisach prawa nie ma zapisu, który określa jak ma wyglądać oświadczenie. Dobrze jest jednak mieć pisemne potwierdzenie zawarcia porozumienia. Sprawa jest więc bardzo prosta, w przypadku umownej kompensacji, kontrahenci mogą umówić się na konkretne kwoty jakie zostaną potrącone. W przypadku potrącenia ustawowego dług o niższej kwocie jest całkowicie umarzany, a ten o wyższej cenie zostaje pomniejszony.
Przykładowo: firma A jest dłużna firmie B kwotę 5000 zł. W tym samym czasie firma B winna jest firmie A kwotę 3000 zł. Jeśli obie firmy spełniają warunki wierzytelności, to firma B może wystąpić z oświadczeniem o ustawowym potrąceniu należności. Po tym jak kompensacja dojdzie do skutku, firma A jest dłużna firmie B kwotę 2000 zł, czyli pierwotna kwota została pomniejszona o dług firmy B.